Wat is CDKL5

Het verhaal van CDKL5 begint bij het Rett Syndroom, beschreven door Andreas Rett, in 1966. In 1999 is gebleken dat het Rett syndroom werd veroorzaakt door mutaties in een gen op het X-chromosoom, de zogenaamde X-gebonden MECP2-gen.

In de jaren 1980 en 1990 verschenen er verslagen over kinderen die een aantal overeenkomstige kenmerken hadden ontwikkeld als bij het Rett Syndroom, maar ook een aantal afwijkende symptomen hadden. Opvallend was dat ze niet een periode van normale ontwikkeling hadden, maar al in een vroeger stadium epileptische aanvallen ontwikkelde. Ze hadden ook een mutatie van het MECP2 gen en werden daarom gediagnosticeerd als zijnde “Atypische Rett Syndroom”.

In 2004, werden door Dr. John Christodoulou en Dr. Vera Kalsceuer mutaties in CDKL5 (Cyclin-Dependant Kinase-Like 5) gevonden, die ernstige neurologische wanorde en ontwikkeling- achterstanden veroorzaakten. Het CDKL5 is een gen dat instructies geeft voor het maken van een eiwit dat van essentieel belang is voor een normaal hersenontwikkeling. Over de functie van dit eiwit is nog maar weinig bekend, maar er wordt gedacht dat het een rol speelt in het aansturen of activeren van andere genen zoals het MECP2 gen (van het Rett Syndroom).

Op dit moment zijn er wereldwijd, ca. 500 diagnose CDKL5 bekend.

De kenmerken van CDKL5 zijn voor een groot deel hetzelfde als die van het Rett Syndroom. De volgende symptomen zijn specifiek bij CDKL5.

De meeste kinderen met de diagnose CDKL5 hebben bijna constant moeilijk behandelbare epileptische aanvallen. Deze starten in de eerste levensmaanden van het kind. Wel zijn er medicijnen voor epileptische aanvallen, maar door de afwijking aan dit gen dienen de hoeveelheden en soorten medicijnen bijna constant aangepast te worden. Er zijn momenten van “aanval-vrij”, maar deze zijn in de regel van korte duur. Van een paar weken tot een paar maanden. De epilepsie komt daarna vaak in een andere vorm terug die vaak nog moeilijker te behandelen is.

Meestal zijn kinderen met het CDKL5 syndroom ook slechtziend. Na controle blijkt het oog geheel intact te zijn en zijn bij de ogen geen bijzonderheden te ontdekken. Dit probleem ligt dan niet bij de ogen, maar in het visuele deel van de hersenen, een Corticale/Cerebrale visusstoornis (CV).

Kinderen leven in hun eigen wereldje en hebben niet altijd behoefte aan contact met anderen. Ze maken weinig oogcontact en zijn vaak overgevoelig voor aanrakingen.

Jonge kinderen met CDKL-5 hebben vaak een lage spierspanning. Ze voelen slap aan en moeten goed ondersteund worden wanneer ze opgetild worden.

Wanneer kinderen ouder worden, kan er spasticiteit ontstaan in de armen en benen. Deze voelen stijver aan en kunnen minder makkelijk gebogen worden. Kinderen houden hun armen vaak gebogen met hun handen in vuisten, terwijl de benen juist gestrekt worden of voor elkaar gekruist worden.

De meeste symptomen/kenmerken op een rij:

  • Moeilijk behandelbare epileptische aanvallen startend in de eerste maanden van het leven
  • Infantiele spasmen (in ongeveer 50%)
  • Veel verschillende soorten epilepsie waaronder myoclonieën (plotseling samentrekkende spieren)
  • Een klein hoofd (microcefalie) in ongeveer 50%. (vaak uit zich dit nog niet na de geboorte, maar later)
  • De hand wring bewegingen, handwas bewegingen of bijten van de handen
  • Vertraging in de ontwikkeling
  • Beperkt of afwezig contact
  • Overgevoeligheid bij aanraken. (Bijvoorbeeld afkeer van haar borstelen)
  • Gebrek aan oogcontact of slecht contact met de ogen
  • Gastro-oesofageale reflux
  • Constipatie
  • Koude voeten
  • Ademhalingsstoornissen zoals luchthappen, buikblazen, adem vasthouden, apnoe (ademstilstand) en hyperventilatie
  • Bruxisme (tandenknarsen, slijpen van de tanden)
  • Episodes van lachen of huilen zonder reden
  • Gil- en schreeuwbuien
  • Slechte bloedsomloop
  • Laag / Slechte spierspanning. Hypotonie (slapte van de spieren, slappe verlamming)
  • Zeer beperkte handvaardigheden
  • Sommige autistisch-achtige neigingen
  • Scoliose
  • Corticale/Cerebrale visusstoornis (CV)
  • Apraxie (geen spraak) of moeilijk praten
  • Eten / drinken kunnen een uitdaging zijn.
  • Slapenloosheid (slapen soms een paar dagen niet)
  • Kenmerken zoals een zijdelingse blik, en de gewoonte van gekruiste benen
  • Spitsvoeten
  • Niet kunnen lopen, niet kunnen zitten. Vaak ook een slecht hoofd/romp balans
  • Kyfose (kromming van de wervelkolom)
  • Kleine voeten

De dag van de diagnose

Op woensdag 14 juni was het dan eindelijk zover. We kregen de uitslag van het uitgebreide chromosomenonderzoek. Met best wat spanning gingen we naar het ziekenhuis toe. We hadden om 12 uur een afspraak, maar werden rond half 1 naar binnen geroepen. Nadat het ijs gebroken was (wat vragen en complimentjes over Fileine), viel de arts met de deur in huis. “Ik denk dat we een verklaring hebben gevonden voor de achterstand in Rosefie haar ontwikkeling”. We zaten meteen recht op onze stoel te luisteren. In eerste instantie dacht ik yes, er is iets gevonden, maar naar even luisteren verdween dat yes gevoel al gauw. Het Rett like syndroom, een broertje/zusje van het Rett syndroom. Een syndroom dat gekenmerkt wordt door moeilijk te behandelen epilepsie aanvallen, kenmerken van autisme en forse ontwikkelingsachterstand. Rosefie haar geluk is dat het maar in 20 % van haar lichaamscellen gevonden is. Ze is dus gelukkig niet zwaar verstandelijk gehandicapt, want anders misschien wel het geval was geweest. De arts zei meteen dat ze eigenlijk een milde variant heeft. Dat was wel een geruststelling. Ze vertelde ook meteen dat het daarom lastig te voorspellen is hoe Rosefie zich in de toekomst gaat ontwikkelen. Dat is sowieso lastig te voorspellen bij kinderen, maar bij Rosefie is de marge heel breed. Het feit dat ze nu zelfstandig loopt en kan praten is wel heel gunstig. Het is ook fijn dat we dat al hebben meegemaakt, dat ze dat kan. In de epileptische aanvallen konden wij ons nog niet zo herkennen. Rosefie heeft wel al vanaf jongs af aan dat ze met haar ogen draait en af en toe heel even kort in zichzelf gekeerd is terwijl ze staart. Gelukkig heeft ze tot nu toe nog geen grote epileptische aanval gehad. Andere kenmerken (gehaald van de rett site) van het Rett like syndroom/CDKL5  waar we Roos wel in herkennen zijn:

# fladderen met de handen
# vertraging in de ontwikkeling
# soms beperkt of afwezig contact
# gebrek aan oogcontact of slecht contact met de ogen (soms kijkt ze door ons heen)
# periodes van constipatie
# ademhalingsstoornissen als hyperventilatie en adem inhouden
# tandenknarsen
# episodes van lachen/huilen zonder reden
# gil -en schreeuwbuien
# laag/ slechte spierspanning
# autistisch- achtige neigingen
# kenmerken als een zijdelingse blik
# kleine voeten

Het was zeker schrikken om te horen dat je kind dit heeft, maar het klonk ons niet onbekend in de oren. Al hadden we het epileptische gedeelte echt niet aan zien komen. Vooral omdat ze al een EEG heeft gehad en we dachten dat epilepsie wel was uitgesloten. Rosefie heeft dikke pech gehad, wat dit syndroom is ontstaan vanuit een fout in haar DNA, dus al na de bevruchting. We hebben even gedacht dat haar ontwikkelingsachterstand door de bevalling kwam, maar dit is dus niet het geval. Wat volgens de arts het goede nieuws was, is dat kans op herhaling onwaarschijnlijk is (gunstig voor Fileine) en dat Rosefie het dus maar voor 20% heeft. De arts gaat alles nog even op papier zetten en dan krijgen wij de informatiebrief volgende week thuis gestuurd.

En dan loop je het ziekenhuis heel anders ui dan dat je naar binnen ging. Eigenlijk gaat het leven gewoon door, maar je kind heeft n eindelijk een diagnose. Een diagnose waar we best lang op hebben gewacht, maar ook een diagnose die vragen oproept en misschien toch wel wat angst. Na een traan en een dikke knuffel aan elkaar stappen we in de auto. Op naar huis, naar Rosefie.

Toen ik thuiskwam lag Rosefie nog heerlijk te slapen. Ze wist natuurlijk van niks en dat blijft eerst ook zo. Rosefie is Rosefie en voor haar wordt het niet anders. Toen ze wakker werd heb ik haar net even wat harder geknuffeld dan anders (het is zo’n lekker knuffelkind!) en dat was heel fijn!!!